در مبتدا و خبر اصل بر اين است كه مبتدا معرفه، و خبر نكره باشد مانند: القمرُ منيرٌ.
اما ممكن است حالت ديگري نيز داشته باشد:
حالات مختلف مبتدا وخبر
نتيجه
مثال
مبتدا و خبر هردو معرفه باشند
در اينصورت براي جلوگيري از اشتباه خبر با تابع ميان مبتدا و خبر ضميري بنام (ضمير فصل) قرار مي گيرد كه از نظر جنس و عدد با مبتدا مطابقت دارد و از نظر اعراب هيچ نقشي ندارد
اللهُ هو الخالقُ
مبتدا نكره و خبر شبه جمله باشد
در اينصورت خبر مقدم شده و مبتدا مؤخر مي گردد
في الصفِّ تلميذٌ
خبر اسم استفهام باشد
در اينصورت خبر مقدم شده و مبتدا مؤخر مي گردد
مَنْ أنتَ؟
نكات:
- توجه داشته باشيد كه اعراب مبتدا و خبر هر دو رفع است.
- علامت رفع در خبر مفرد، ظاهري است (اصلي يا فرعي) مانند: المؤمنُ ناجحٌ/ المؤمنون ناجحون.
اما درصورتيكه خبر مفرد نباشد (يعني جمله يا شبه جمله باشد) در اينصورت اعراب آن محلي خواهد بود يعني (محلا مرفوع) گفته مي شود. مانند: محمدٌ سافرَ/ المؤمنُ قلبُهُ طاهرٌ/ الدنيا وراءَك.
- چه در مبتدا و چه در خبر، ضماير و اسم هاي اشاره و بطور كلي اسمهاي مبني و جمله ها و شبه جمله ها محلا مرفوع مي باشند. مانند: هو طالبٌ.
اگر مبتدا اسم مقصور يا اسم منقوص باشد، اعرابش (علامت رفع) تقديري است. مانند: الساعي في الخيرِ محبوبٌ. / مصطفي معلمٌ.
- (ما) تعجبي هميشه مبتدا و مابعدش خبر است مانند: ما أجمَلَ الربيعَ كه (ما) مبتداست و محلا مرفوع (اجمَلَ) فعل و فاعل (هو مستتر) (الربيعَ) مفعول به و منصوب و كل جمله بعد از (ما) خبر و محلا مرفوع است.
- مخصوص به مدح و ذم مبتدا است و ما قبلش خبر است مانند: نِعْمَ الزادُ التقوي.
- اسم شرط در جملات شرطي مبتداست و جمله شرط و جواب شرط روي هم خبرند مانند: مَنْ يجتَهِدْ ينجَحْ.
- خبر با مبتدا موقعي مطابقت مي كند كه در خبر ضمير مرفوعي باشد كه به مبتدا برگردد. مانند: العالِمُ محترمٌ/ العالمان محترمان/ العلماءُ محترمون/ الطالبُ يكتبُ الدرسَ.
اما اگر در خبر ضميري نباشد كه به مبتدا برگردد، خبر با مبتدا مطابقت نمي كند. مانند: سعيدٌ محترمةٌ امُه / الطالبانِ يكتُبُ صديقُهما.
واگر خبر جامد باشد، مطابقت خبر با مبتدا و عدم مطابقت جايز است. مانند: العلماءُ مصباح الأمة / العلماءُ مصابيحُ الأمة.
گاهي بين مبتدا و خبر معرفه، ضمير منفصلي واقع مي شود تا خبر از صفت بازشناخته شود. به اين ضمير، ضمير فصل مي گويند. مانند: اولئك هم المفلحون.
اما ممكن است حالت ديگري نيز داشته باشد:
حالات مختلف مبتدا وخبر
نتيجه
مثال
مبتدا و خبر هردو معرفه باشند
در اينصورت براي جلوگيري از اشتباه خبر با تابع ميان مبتدا و خبر ضميري بنام (ضمير فصل) قرار مي گيرد كه از نظر جنس و عدد با مبتدا مطابقت دارد و از نظر اعراب هيچ نقشي ندارد
اللهُ هو الخالقُ
مبتدا نكره و خبر شبه جمله باشد
در اينصورت خبر مقدم شده و مبتدا مؤخر مي گردد
في الصفِّ تلميذٌ
خبر اسم استفهام باشد
در اينصورت خبر مقدم شده و مبتدا مؤخر مي گردد
مَنْ أنتَ؟
نكات:
- توجه داشته باشيد كه اعراب مبتدا و خبر هر دو رفع است.
- علامت رفع در خبر مفرد، ظاهري است (اصلي يا فرعي) مانند: المؤمنُ ناجحٌ/ المؤمنون ناجحون.
اما درصورتيكه خبر مفرد نباشد (يعني جمله يا شبه جمله باشد) در اينصورت اعراب آن محلي خواهد بود يعني (محلا مرفوع) گفته مي شود. مانند: محمدٌ سافرَ/ المؤمنُ قلبُهُ طاهرٌ/ الدنيا وراءَك.
- چه در مبتدا و چه در خبر، ضماير و اسم هاي اشاره و بطور كلي اسمهاي مبني و جمله ها و شبه جمله ها محلا مرفوع مي باشند. مانند: هو طالبٌ.
اگر مبتدا اسم مقصور يا اسم منقوص باشد، اعرابش (علامت رفع) تقديري است. مانند: الساعي في الخيرِ محبوبٌ. / مصطفي معلمٌ.
- (ما) تعجبي هميشه مبتدا و مابعدش خبر است مانند: ما أجمَلَ الربيعَ كه (ما) مبتداست و محلا مرفوع (اجمَلَ) فعل و فاعل (هو مستتر) (الربيعَ) مفعول به و منصوب و كل جمله بعد از (ما) خبر و محلا مرفوع است.
- مخصوص به مدح و ذم مبتدا است و ما قبلش خبر است مانند: نِعْمَ الزادُ التقوي.
- اسم شرط در جملات شرطي مبتداست و جمله شرط و جواب شرط روي هم خبرند مانند: مَنْ يجتَهِدْ ينجَحْ.
- خبر با مبتدا موقعي مطابقت مي كند كه در خبر ضمير مرفوعي باشد كه به مبتدا برگردد. مانند: العالِمُ محترمٌ/ العالمان محترمان/ العلماءُ محترمون/ الطالبُ يكتبُ الدرسَ.
اما اگر در خبر ضميري نباشد كه به مبتدا برگردد، خبر با مبتدا مطابقت نمي كند. مانند: سعيدٌ محترمةٌ امُه / الطالبانِ يكتُبُ صديقُهما.
واگر خبر جامد باشد، مطابقت خبر با مبتدا و عدم مطابقت جايز است. مانند: العلماءُ مصباح الأمة / العلماءُ مصابيحُ الأمة.
گاهي بين مبتدا و خبر معرفه، ضمير منفصلي واقع مي شود تا خبر از صفت بازشناخته شود. به اين ضمير، ضمير فصل مي گويند. مانند: اولئك هم المفلحون.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر