۱۳۸۷ شهریور ۱۹, سه‌شنبه

مرفوعات

مرفوعات:
اسم در ده مورد مرفوع است كه عبارتند از:
1- فاعل
2- نائب فاعل
3- مبتدا
4- خبر
5- اسم افعال ناقصه
6- اسم افعال مقاربه
7- اسم حروف ما، لا،إن (شبيه به ليس)
8- خبر حروف مشبهة بالفعل
9- خبر لاي نفي جنس
10- اسم تابع اسم مرفوع

1- فاعل:
اسمي است مرفوع كه بعد از فعل معلوم قرار گرفته باشد و به چهار صورت مي آيد:

فاعل
اسم ظاهر
ضمير بارز
ضمير مستتر
مصدر مؤول

فعل از نظر چگونگي ارتباط با فاعل به صورت زير به كار مي رود:
الف) در صيغه هاي متكلم و مخاطب، فاعل هميشه ضمير است. مانند: كتبتُ (تُ) كتبتم (تم)
ب) اگر فاعل اسم ظاهر باشد هميشه فعل به صورت مفرد به كار مي رود (به ضمير فاعلي نياز ندارد) مانند: نجح المؤمنون – نجحت المؤمنات ...
چند نكته:
1- در جمله فعليه فعل (ماضي يا مضارع) در موارد زير لزوماً به شكل مؤنث مي آيد:
الف) وقتي كه فاعل مؤنث حقيقي باشد. مانند: جاءت فاطمة.
ب) وقتي كه فاعل ضمير مستتري باشد كه به مؤنث حقيقي برگردد. مانند: فاطمة تقرأ القرآن.
ج) وقتي كه فاعل ضمير مستتري باشد كه به مؤنث مجازي برمي گردد. مانند: الشمسُ طلعتْ.
2- براي جمع مكسر غير عاقل از فعل مفرد مؤنث استفاده مي شود. مانند: أثْمَرَتِ الأشجارُ يا الأشجارُ أثمرت.


2- نائب فاعل:
اسم مرفوعي است كه بعد از فعل مجهول مي آيد (همان مفعولي است كه به جاي فاعل نشسته وفعل به آن نسبت داده شده است).

چند نكته:
1- حكم نائب فاعل همچون فاعل است در همه مواردي كه درباره فاعل ذكر شد.
2- اگر فعل متعدي در جمله بيش از يك مفعول بگيرد مفعول اول بعنوان نائب فاعل مرفوع مي شود و مفعول دوم منصوب باقي مي ماند. مانند: أعطى المعلمُ الطالبَ جائزةً.
اُعْطِيَ الطالبُ جائزةً.

3و4- مبتدا و خبر
مبتدا اسمي است كه معمولاً در ابتداي جمله واقع مي شود و درباره آن خبري مي دهيم. (معادل نهاد فارسي است)
خبر قسمتي از جمله است – كه معمولاً پس از مبتدا واقع مي شود ـ ومعناي آن را كامل مي سازد و درباره مبتدا خبر ميدهد (معادل گزاره فارسي است).
مبتدا و خبر هر دو از نظر اعراب مرفوعند مانند: التلميذُ جالسٌ
انواع خبر
خبر مي تواند به به شكل در جمله بيايد: مفرد، جمله و شبه جمله

نوع خبر
توضيح
مثال
مفرد
خبر، يك كلمه يا بصورت تركيب وصفي (موصوف و صفت) يا اضافي (مضاف و مضاف اليه) باشد
المؤمنُ صبورٌ– هذا كتابٌ جميلٌ – المؤمنُ سليمُ النفسِ
جمله
اسميه
خبر، خود بصورت جمله اسميه (مبتدا وخبر) بيايد
السماءُ نجومُها زاهِرةٌ
فعليه
خبر، خود به صورت جمله فعليه (فعل وفاعل) بيايد
المؤمنُ يتركُ المعصيةَ
شبه جمله
جار و مجرور
خبر از حرف جر و يك اسم مجرور تشكيل شده
النجاةُ في الصدْقِ
ظرف (مفعول فيه)
خبر، قيد زمان يا مكان(ظرف) باشد
صلاةُ الصبحِ قبلَ طلوعِ الشمسِ –
يدُ اللهِ فوقَ ايديهم

هیچ نظری موجود نیست: